4 اردیبهشت؛ سالروز شکست نظامی

حدود بیست و شش سال قبل دولت وقت آمریکا بر اساس پیشنهاد کارتر، که در جلسه‌ی روز 11آوریل (22فروردین) 1359، شورای امنیت ملی ایالات متحده مطرح شد، تصمیم گرفت با حمله‌ی نظامی به ایران نسبت به آزادی گروگان‌هایش که بعد از ماجرای تسخیر لانه‌ی جاسوسی از 13 آبان 1358 در ایران بودند، اقدام کند.

روابط ایران و آمریکا قبل از حمله نظامی

پس از فتح سفارت آمریکا در ایران در سیزدهم آبان‌ ماه 1358 از سوی دانشجویان پیرو خط امام که این سفارتخانه را سرمنشاء بسیاری از توطئه‌ها علیه نظام نوپای ایران می‌دانستند، و شکست توطئه‌های این کشور در نفوذ و رسوخ به انقلاب اسلامی از درون مرزهای ایران، تهدیدات نظامی و تحریم اقتصادی از ابتدایی‌ترین اقدامات برای غلبه بر این اقدام ایرانیان و شکست انقلاب و نظام ایران بود. آمریکا تلاش‌های خود را برای آزادکردن دیپلمات‌ها فقط چند روز پس از گروگان‌گیری و با تحریم تسلیحات نظامی آغاز کرد.

در 17 آبان 1358، کارتر به استناد «قانون کنترل صادرات تسلیحات» صادرات تسلیحات و جنگ‌افزار نظامی را به ایران، ممنوع کرد. این اولین تحریم آمریکا علیه ایران بود که به بلوکه‌شدن سفارشات و وجوه پرداختی ایران، منجر شد و تنها چهار روز بعد از آن دولت امریکا به استناد قانون گسترش تجارت، واردات نفت را نیز از ایران ممنوع کرد.

تحریم‌ها ادامه‌ یافت و کلیه دارایی‌های دولت ایران در بانک‌های آمریکایی در 23 آبان 1358 و با فرمان 12170، مسدود شد.

این آخرین تحریم ایران در سال 1358 بود و در 18 فروردین 1359، هرگونه صادرات به ایران به جز غذا و دارو ممنوع شد و بالاخره با فرمان 12111 در تاریخ 28 فروردین ماه 1359، معاملات مالی آمریکایی‌ها با ایران و هم‌چنین تمامی سفرهای بین دو کشور لغو شد.

البته هیچ‌کدام از این تحریم‌ها عملا برای دولت آمریکا نتیجه‌ای در بر نداشت. به همین منظور این دولت به تشدید تبلیغات علیه ایران و گسترش تحریم‌های اقتصادی در کشورهای هم‌پیمانش پرداخت.

انگیزه‌های آمریکا از حمله‌ی نظامی به ایران

تسخیر سفارت آمریکا در ایران، تخریب وجهه‌ی مقتدر بین‌المللی دولت ایالات متحده را به دنبال داشت؛ به طوری که حضرت امام(ره) در این زمینه فرمودند: «عمده این است که این خوف‌هایی که این‌ها ایجاد کردند در دل ملت‌ها، این، شکسته شود... ارزش این عمل این است که شکسته شد، آن بت بزرگی که برای ملت‌ها تراشیده بودند.»

همین مساله باعث شد که آمریکا بیش از آن‌که در پی باز پس گیری دیپلمات‌های خود باشد، حفظ حیثیت جهانی‌اش را مد نظر داشته باشد. از سوی دیگر کوشش‌های دیپلماتیک آمریکایی‌ها که در ماموریت‌های افرادی چون رمزی کلارک، حبیب شطی و بنی صدر تعریف شده بود، ناکام ماند.

موضوع دیگر این بود که آمریکا از حمایت برخی کشورهای هم‌منطقه با ایران از جمله مصر، عربستان صعودی، ترکیه، عمان و پاکستان در پیش برد اهداف نظامی‌اش برخوردار بود.

با پیشنهاد کارتر، در روز 11آوریل(22فروردین)، شورای امنیت ملی ایالات متحده جلسه تشکیل داد و پیشنهاد حمله‌ی نظامی به ایران در این جلسه مطرح شد.

کارتر در این جلسه یاد‌آوری کرده بود که امکان خلاصی گروگان‌ها بعید به نظر می‌رسد و اکنون زمان آن است که جدول زمانی حمله به ایران تنظیم شود.

حمله‌ی نظامی

برای حمله‌ به ایران حدود نود نفر از نیرو‌های نظامی آمریکا پنج ماه تعلیم دیدند تا در روز4 اردیبهشت 1359 به وسیله‌ی شش فروند هواپیمای 130- C آمریکایی، از قاهره به دریای عمان و نزدیک آب‌های ایران منتقل شوند.

نیمه شب 4 اردیبهشت ماه مطابق با ساعت 13 به وقت واشنگتن هواپیماهای مذکور و هشت فروند هلی کوپتر نفربر از عرشه ناو هواپیمابر نیمیتز در دریای عمان برخاستند و با پرواز در ارتفاع کم، راهی ایران شدند.

پس از ورود به ایران، یک فروند از هلی کوپترها در 120 کیلومتری شهر راور کرمان دچار نقص فنی شد، و فرود آمد. سرنشینان این هلی کوپتر به هلی کوپتر دیگری منتقل شدند که پس از طی مسافتی نسبتا کوتاه دستگاه هیدرولیک این هلی کوپتر نیز از کار می‌افتد، ولی خود را به ناوهواپیمابر نیمیتز می‌رساند. در هر صورت، شش فروند هواپیمای 130- C و شش فروند هلی کوپتر در محل مورد نظر واقع در صحرای طبس در تاریکی شب فرود آمدند.

اما در حال سوخت‌گیری هلی‌کوپترها برای اجرای مرحله بعدی عملیات، یکی دیگر از آن‌ها‌ نیز دچار نقص فنی شد. از کار افتادن این هلی کوپتر، تمام برنامه‌های آمریکایی‌ها را به هم ریخت، چرا که آنها برای انجام مرحله بعدی عملیات، حداقل به شش فروند هلی‌کوپتر نیاز داشتند. موقعیت به کاخ سفید گزارش شد و ریس‌جمهور نیز دستور توقف عملیات و عقب‌نشینی را صادر کرد؛ اما به هنگام بازگشت آمریکایی‌ها، طوفان شن بلند شد و هواپیماها و هلی‌کوپترهای آمریکایی، در حال برخاستن از زمین دچار مشکل شدند.

یک هواپیما و یک فروند هلی کوپتر با هم برخورد کردند و هر دو آتش گرفتند که در اثر آن، هشت تن از آمریکایی‌ها کشته شدند و پنج فروند هواپیمای دیگر نیز موفق به عقب‌نشینی شدند.

بعد از عقب نشینی

پس از خروج آمریکایی‌ها از ایران، کاخ سفید اعلام کرد که آمریکا در عملیاتی در صحرای طبس جهت آزاد کردن گروگان‌های اسیر در ایران، با شکست روبه رو شده است. در بیانیه آنها ذکر شده بود که اسناد سری و مهمی در هلی کوپترها به جای مانده است.

پس از گذشت مدت زمانی کوتاه از پخش این خبر، به دستور مستقیم بنی‌صدر که در آن زمان سمت فرماندهی کل قوا را داشت، هلی کوپترهای به جا مانده بمباران شدند و اسناد سری و مهم باقی مانده از بین رفت. بنی صدر به این بهانه که آمریکایی‌ها نباید فرصت استفاده‌ی مجدد از این هلی‌کوپترها را به دست بیاورند، به شکلی غیرمنتظره این فرمان را صادر کرد که در این قضیه، محمد منتظرقائم فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی یزد نیز که در منطقه از هلی کوپترها حفاظت می‌کرد، به شهادت رسید.

بعد از گروگان‌گیری و حمله

پس از این قضایا، با وساطت دولت الجزایر، گروگان‌های آمریکایی آزاد شدند و در ازای آن، رییس‌جمهور آمریکا با صدور فرمان‌هایی در تاریخ 29 دی 1359، ضمن لغو فرامین اجرایی 12205 و 12211، رهنمودهای مربوط به تسویه‌ حساب‌های اسنادی از طریق بانک مرکزی الجزایر، انتقال دارایی‌های دولت ایران نزد بانک اندوخته فدرال در نیویورک، انتقال دارایی‌های خارجی دولت ایران، انتقال دارایی‌های مسدود شده دولت ایران نزد بانک‌ها و مؤسسات غیربانکی داخلی آمریکا، انتقال دارایی‌های خاص دولت ایران و انتقال دارایی‌های شاه سابق ایران را صادر کرد.

در آخر

بعد از آن تا اواخر سال 1362 تنها تحریم آمریکا علیه ایران، همان تحریم تسلیحاتی بود، اما در 3 بهمن 1362، وزارت خارجه آمریکا، ایران را به فهرست کشورهای حامی تروریسم بین‌المللی اضافه کرد و در نتیجه، کنترل‌های شدید و سختگیرانه‌تری در خصوص صادرات به ایران وضع شد.

در 16 آبان 1368، وزارت خارجه امریکا، 657 میلیون دلار از دارایی‌های مسدود شده کشور را به ایران انتقال داد، اما این در حالیست که هم‌چنان 900 میلیون دلار به علاوه کلیه دعاوی ایران برای «برنامه خریدهای نظامی خارجی» باقی مانده است.

منبع: ایسنا

نوشته شده توسط : مهدی افضلی

نظرات دیگران [ نظر]