لغو امتیاز تنباکو

درچنین روزی درسال 1270 ه ش به فتوای آیت الله میرزاحسن شیرازی امتیاز تنباکولغو شد . واقعه تنباکو(رژی) سرسلسله جنبش های آزادی خواهانه در تاریخ معاصر ایران است .  واقعه ازاین قرار است که درتابستان سال 1308ه ق تالبوت یک سرگرد انگلیسی به ناصرالدین شاه پیشنهاد امتیاز انحصاری خرید و فروش توتون و تنباکو درسراسر ایران به مدت پنجاه سال را داد . شاه نیز با تشویق دیگران این قرار داد را پذیرفت و شرکت انگلیسی تالبوت موظف شد سالانه خواه سود کند یا نه مبلغ 150 هزار لیره انگلیسی و نیز یک چهارم سود سالانه خود را به ایران  پرداخت  کند . با انتشار خبر ، بسیاری از علما و مردم بر آشفتند . در همین هنگام میرزای بزرگ با صدور فتوایی در مقابل این دسیسه ایستاد .
متن حکم به این شرح است :
بـسـم اللّه الـرحمن الرحیم , الیوم استعمال تنباکو و توتون , باى نحو کان , در حکم محاربه باامام زمان صلوات اللّه و سلامه علیه است حرره الاقل محمد حسن الحسینى .
با صدور این فتوا مردم مبارزه سیاسی علیه قراداد استعماری  امتیاز تنباکو را یک وظیفه شرعی و تکلیفی الهی دانستند و قلیان ها را شکسته و توتون و تنباکو را را به آتش کشدند . ناصر الین شاه نیز مجبور شد با پرداخت غرامتی این قرار داد را فسخ کند . فتوای تاریخی  این مرجع  بزرگوار در تحریم تنباکو فاجعه ای را که در سال 1309 ه ق به دست ناصر الدین شاه قاجار با واگذاری امتیاز دخانیات ایران به مدت پنجاه سال در حال شکل گرفتن بود در نطفه خفه کرد . 

امام خمینى (ره ) در این باره فرمودند:آن مرحوم  که در سامره تنباکو را تحریم کرد ، براى این که ایران را تـقـریـبـا در اسارت گرفته بودند ،  به واسطه قرار داد تنباکو و ایشان یک سطر نوشتند که تنباکو حرام است  و حتى بستگان خود آن جائر (ناصر الدین شاه ) هم و حرمسراى آن جائر ترتیب اثر دادند بـه آن فتوا و قلیانها را شکستند و دربعضى جاها تنباکوهایى که قیمت آن هم زیاد بود در میدان آوردنـد و آتـش زدنـد وشـکست دادند آن قرارداد را و لغو شد قرارداد و یک چنین چیزى و آنها دیـدنـد کـه یـک روحـانـى پـیرمرد در کنج دهى از دهات عراق  یک کلمه مى نویسد و یک ملت قیام مى کند و قراردادى که مابین شاه جائر و انگلیسیها بوده است , به هم مى زند و یک قدرت این طورى دارد او ( سخنرانی امام خمینی " ره "  در مورخه  28/8/1359 )
مـیـرزا مـحـمـد حـسن بن میرزا محمود بن محمد اسماعیل حسینی شیرازی از علمای عالیقدر شیعه در پانـزدهم جمادى الاولى سال 1230 ه ق در شیراز  دیده به جهان گشود . ایشان  پس از طی مقدمات علوم در حوزه های علمیه شیراز و اصفهان به عراق رفت و در  آنجا به سلک شاگردان شیخ انصاری اعلی الله مقامه الشریف  در آمد . وی در سال 1291 ه ق در سامره اقامت گزید و در آنجا به به تدریس و تعلیم مشغول بود . آن فقیه فرزانه   حـدود بیست و سه سال  مرجع شیعیان  جهان بود و در دوره علمی خویش شاگردان بسیاری را تربیت کرد که از میان آنها می توان به آخوند مـلا مـحمد کاظم خراسانى ،  سیدمحمد کاظم طباطبائى یزدى ،    حاج میرزا حـسـیـن سـبزوارى ،  سید محمد فشارکى رضوى ،  میرزا محمد تقى شیرازى و... اشاره کرد . آن عالم ربانی  از خود آثار گرانبهایی به جای نهاده است که از میان آنها می توان به رسالاتی مبسوط در ابواب مختلف فقهی   ،  حاشیه اى بر نجاة العباد و تعلیقه اى بر کتاب معاملات آقا وحید بهبهانى اشاره کرد . شاگردان ایشان نیز بسیاری از دروس ایشان را به رشته تحریر در آوردند که منتشر شده اند . سرانجام آن عالم ربانی در چنین روزی در سال 1273 ه ش مصادف با  بیست و چهارم شعبان 1312 ه ق رحلت کردند .

نوشته شده توسط : مهدی افضلی

نظرات دیگران [ نظر]